Pałac Dioklecjana

Pałac zajmuje większą część starego miasta więc w zasadzie jest dostępny o każdej porze dnia i nocy. Jedynie wejście do części podziemi zamkowych jest płatne.

Pałac Dioklecjana jest jednym z najlepiej zachowanych zabytków architektury rzymskiej na świecie, został wybudowany jako połączenie luksusowej willi – letniego domu i rzymskiego obozu wojskowego (castrum), podzielonego na cztery części z dwiema głównymi ulicami. Południowa część pałacu była w tym programie przeznaczona na mieszkanie cesarza i odpowiednie ceremonie rządowe i religijne, podczas gdy północna część była dla gwardii cesarskiej – wojsko, służba, składowanie itp.

Pałac jest prostokątnym budynkiem (około 215 x 180 metrów) z czterema dużymi wieżami w rogach, drzwiami po każdej z czterech stron i czterema małymi wieżami na ścianach. W dolnej części ścian nie ma otworów, podczas gdy górne piętro jest otwarte z monumentalną werandą na południu i salami z wielkimi łukowymi oknami po pozostałych trzech bokach. Przez stulecia mieszkańcy Pałacu, a później również mieszkańcy Splitu dostosowywali części pałacu na własne potrzeby, a więc zarówno wewnętrzne budowle, jak i zewnętrzne ściany z wieżami znacząco zmieniły pierwotny wygląd, ale zarysy Pałacu Cesarskiego są nadal bardzo widoczne.

Pozostałości Pałacu:

Złota Brama

Jej rzymska nazwa to Porta Septemtrionalis Cesarz Dioklecjan przeszedł przez nie, wchodząc do Pałacu 1 czerwca 305r n.e. Brama zgodnie z ówczesnymi wymaganiami militarnymi, posiada podwójne drzwi. Fasada bramy została ozdobiona niszami zawierającymi figuralne rzeźby czterech tetrarchów (Dioklecjana, Maximiana, Galeriusa i Konstancjusza Chlorusa). Brama ta rozpoczynająca drogę przez Perystyl, a następnie przez ulicę Cardo, mogła być używana wyłącznie przez cesarza i członków jego rodziny. Widoczne dzisiaj wrota, wraz z pobliskim pomnikiem biskupa Grzegorza z Nin (Grgur Ninski), są dziełem wielkiego chorwackiego rzeźbiarza Ivana Meštrovića.

Pod wpływem weneckim, w XVI wieku, brama zmieniła swoją nazwę na Porta Aurea czyli Złota Brama, a nazwa ta została zachowana dnia dzisiejszego.

Brama Srebrne

Ich rzymskia nazwa to Porta orientalis. Brama ta prowadziła do ulicy biegnącej od wschodu na zachód, przez główną ulicę, Decumanus, aż do Żelaznej Bramy i Pjaca, centralnego placu miasta. Srebrna Brama była skromniejsza niż Złota i była zamknięta od średniowiecza do 1952 roku. Po każdej stronie bramy widoczne są pozostałości ośmiobocznych wież, dzięki czemu łatwo wyobrazić sobie piękno tej konstrukcji. Wchodząc przez nią nawet dziś, mamy okazję przejść oryginalnym chodnikiem używanym w czasach Dioklecjana.

Brama Żelazna

Ich, rzymskia nazwa to PORTA OCCIDENTALIS. Od pierwszego dnia ich otwarcia, byli świadkami wszystkich zmian, jakie przeszły miasto od czasów rzymskich, przez średniowiecze aż po dzień dzisiejszy. Na nadprożu bramy stała płaskorzeźba Nike, rzymskiej bogini zwycięstwa, ale już w piątym wieku została ona usunięta przez Chrześcijan i zamieniona na symbol krzyża. W XI wieku wzniesiono przy bramie niewielki kościół Matki Boskiej Dzwonnickiej, pierwotnie poświęcony św. Teodorze z piękną wczesnoromańską dzwonnicą. W średniowieczu teren wewnątrz bramy służył jako gmach sądu, do lat pięśdziesiątych ubiegłego wieku znajdował się tam ciąg małych sklepików. Nawet obecnie możemy zobaczyć niemal cały historyczny przekrój, z budową mieszkaniową w samych murach bramy, dzwonnicą, częścią drogi, przez która kroczyli rzymscy straznicy oraz z cudownym widokiem na Decumanus i Plac Ludowy (Narodni trg), oraz na zegar miejski. Jest to szczególnie interesujące, ponieważ ma on 24 cyfry zamiast 12-tu. Przy samych drzwiach znalazł swoje miejsce jeden z najpiękniejszych pałaców zmarłych arystokratów z Splitu, należący do rodziny Cypriani Benedetti, ozdobiony dwoma wyjątkowymi sześciobocznymi oknami.

Brama Brązowa

Ich, rzymskia nazwa to PORTA MERIDIONALIS. Jako brama, która pod pewnymi założeniami pierwotnego stanu południowej fasady pałacu Dioklecjana – różni się całkowicie od pozostałych trzech. Skromna pod względem wielkości, ale także inna w swojej funkcji, ponieważ prowadziła ona przez Podstruktury bezpośrednio do morza. Oprócz renesansowej nazwy Aanea – brąz, zyskał również atrybut Bezpieczny, ponieważ zapewnił możliwość ucieczki nad morzem w przypadku ataku na Pałac z lądu. Dziś stały się “główną” bramą, ponieważ najczęściej przechodzą przez nich turyści, aby dotrzeć przez Podstrukturę do centralnej części Pałacu.

Vestybuł

Ta budowla miała bardzo ciekawą konstrukcję. Jego zewnętrzne mury wzniesiona na planie prostokąta, natomiast wnętrze na planie koła. W starożytności we jego wnętrzu znajdowały się nisze skrywające rzeźbione posągi. Całość przekrywała potężna kopuła z kolorową błyszczącą mozaiką. Przedsionek został wykorzystany do wejścia do części mieszkalnej pałacu. Ale czy można sobie wyobrazić, że niewiele ponad pół wieku temu miejsce to stanowiło zagrodę w której mieszkańcy trzymali tam drób i uprawiali warzywa?

Na południowy wschód od Vestybułu znajduje się średniowieczna część miasta, z najstarszym wczesnoromańskim domem z X wieku łączącym się z rzymskimi zabudowaniami. Obecnie znajduje się tutaj, jeden z najpiękniejszych i najbardziej znanych hoteli w Splicie, Hotel Vestibul Palace. Po drugiej stronie placu, w dawnym kościele św. Andrzeja zbudowanym w VII wieku, w miejscu, w którym niegdyś znajdowały się komory cesarskie, znajduje się muzeum etnograficzne. Niestety, cesarskie komnaty nie zostały zachowane.

Świątynia Jowisza

Wybitny szkocki architekt Robert Adam uważał tę świątynię za jeden z najpiękniejszych europejskich zabytków. Zbudowana na planie prostokąta świątynia służyła koltowi Jowisza. Leży na podwyższonym podium z przedsionkiem z sześcioma kolumnami. Z czasem zostało przekształcone w baptysterium i połączone z wybudowaną pod budynkiem poświęconym św. Tomasza kryptą.

Ciekawostką może być fakt, że jedna z rzeźb przedstawia postać króla chorwackiego Petara Krešimira IV lub Zvonimira, co czyni ten posąg najwcześniejszym przedstawieniem króla europejskiego na średniowiecznej kamiennej rzeźbie. Baptysterium jest dziś zdominowane przez secesyjną rzeźbę św. Jana Chrzciciela. To dzieło Iwana Meštrovića. Warto zwrócić również uwagę na znajdujące się na zewnątrz kamienne sfinksy, sprowadzone tutaj z Egiptu przez cesarza Dioklecjana.

Wstęp – za opłatą.

Perystyl

Perystyl to centralny plac Pałacu, przeznaczony dla cesarza Dioklecjana, tutaj znajdowało się również kilka świątyń. Czerwony kolor granitowych kolumn podkreśla funkcję ceremonialną. Wraz z budową nowego placu miejskiego z ratuszem (Pjaca) w XIII / XIV wieku Perystyl stał się centrum religijnym. Ze względu na wyjątkowe piękno i niezwykłą akustykę, stał się idealną sceną teatralną, dla klasycznych dzieł operowych i dzieł literatury antycznej, ale także sceną, na której odbywa się miejskie życie.

Podziemia

Podziemia Pałacu Dioklecjana stanowią jeden z najlepiej zachowanych starożytnych kompleksów tego rodzaju na świecie. W czasach rzymskich były one magazynem Pałacu. Będąc strukturalnie wierną repliką powyższych komnat, umożliwiają wierną rekonstrukcję wyglądu komnat cesarza. We wczesnym średniowieczu część z nich była wykorzystywana jako strefa mieszkalna, a w jednej z sal znaleziono części starożytnej prasy olejnej i winiarskiej (turnjačica), które możemy podziwiać do dnia dzisiejszego. prace związane z odbudową tego miejsca rozpoczęły się w XIX wieku i prowadzone były przez architekta Vicko Andrića, pierwszego chorwackiego konserwatora zabytków,

Dziś miejsce to jest pełne życia. Regularnie organizowane są tutaj wystawy malarstwa i rzeźby, przedstawienia teatralne, targi, takie jak Międzynarodowe Targi Kwiatowe, prezentacje gastronomiczne i enologiczne oraz wiele innych wydarzeń społecznych i kulturalnych. Centralna hala, stanowiąca główną linię komunikacyjną między Rivą a Perystylem, pełna jest straganów z pamiątkami.

Split

Pałac Dioklecjana