O mnie
Kontakt
Węgry
Węgry oraz ich historia jest bardzo interesująca. Zapewne każdy z nas zna powiedzenie ‘Polak Węgier dwa bratanki i do szabli i do szklanki’, Węrzy znają natomiast odpowiednik naszego powiedzenia ‘Lengyel, magyar – két jó barát, együtt harcol, s issza borát’. Powiedzenie to nie wzięło się z nikąd, a łączy się z nim kilkaset lat przeplatającej się historii obu krajów.
Widok na Most Łańcuchowy oraz Parlament – Budapeszt
Węgry to nie tylko historia to również wspaniała kuchnia i świetne miejsce na wakacyjny wyjazd. Będąc na Węgrzech tylko przejazdem warto zatrzymać się tutaj chociażby na jeden dzień, a zapewniam Was, że każdy znajdzie tutaj coś dla siebie. Od ciepłego Balatonu, przez piękny Budapeszt, gorące źródła w Miszkolc, czy też termalne jezioro znajdujące się w powulkanicznym kraterze w Heviz. Znajdziemy tutaj ślady Imperium Otomańskiego, Cesarstwa Austro-Węgierskiego, pozostałości po Rzymianach, świetne restauracje oraz znane na całym świecie wina.
Historia
Ślady osadnictwa w tym regionie Europy sięgają tak zamierzchłych czasów. Odkryte w tym rejonie szczątki wczesnych sapiens datowane są na około pół miliona lat. W czasach ‘nieco’ nam bliższych bo około 5 tys lat p.n.e. tereny te zamieszkiwane były przez ludy kultury lendzielskiej oraz badeńskiej. W epoce brązy tereny te zamieszkiwali Lirowie, Trakowie i Celtowie.
Przyszły w końcu i czasy Rzymian. W roku I p.n.e. na tereny te, pod wodzą Oktawiana Augusta, wkracza armia wiecznego Rzymu i rozpoczynając podbój tej części świata. W okolicy stacjonującego w okolicy Dunaju garnizonu wojskowego powstaje osada zwana Aquincum, będąca zalążkiem stolicy rzymskiej prowincji Panonii. Obecnie ruiny Aquincum, możemy zwiedzać będąc w… Budapeszcie.
Aquincum to nie jedyne miasto założone przez Rzymian na terenie obecnych Węgier, inne bardziej znane ośrodki to Savaria (Szombathely), Sopianae (Pecz), Gorsium, czy też Scarbantia (Sopron). Kres panowania Rzymian w tym regionie przypieczętowany został przez wodza Hunów Attylle, który to w 433 roku naszej ery zjednoczył tereny Panonii, Siedmiogrodu oraz Wielkiej Niziny Węgierskiej.
Zamek Królewski – Budapeszt
Po wycofaniu Hunów z tych terenów ich miejsce zajęli Goci i Awarowie, rozgromieni przez Karola Wielkiego w IX w. W czasach tych powstało również słowieńskie Państwo Wielkomorawskie, którego koniec przyniosło pojawienie się pod koniec IX wieku Madziarów pod wodzą Arpada.
Zgodnie z tradycją wojska Madziarów przybyły na te tereny przez przełęcz Wenecką w roku 899 opanowując w ciągu kilku lat tereny Kotliny Panońskiej. Wiek X należało do Madziarów, a Europa drżała przed ich wojskami od Atlantyku po Bosfor. Ich dominację zatrzymał dopiero Otton I w bitwie pod Ausburgiem (955r). Od południa zapędy Madziarów ograniczane były przez Bizancjum. Pod koniec X wieku książe Gejza z dynastii Arpadów zawarł pokój z cesarzem i przyjął chrzest. Ochrzczony został również jego syn Vajka, który przybrał imię Stefan.
Postać ta jest bardzo istotna w historii Węgier. Stefan I był pierwszym koronowanym królem Węgier a jego koronacja odbyła się w okolicy roku tysięcznego.
Stefan I – pomnik przy Baszcie Rybackiej – Budapeszt
W 1083 r. papież Grzegorz VII dokonał kanonizacji Stefana I, który uznany został za patrona Węgier. Dynastia Arpadów panowała na Węgrzech do 1301 roku, w którym to roku władza została przekazana na ręce króla Karola Andegaweńskiego, męża Elżbiety Łokietkówny. Karola Andegaweński podpisał z Kazimierzem Wielkim układ na mocy którego w roku 1370 na tronie polskim zasiadł Karol Robert zwany Węgierskim, a po nim królową Polski została Jadwiga Andegaweńska, żona Władysława Jagiełły.
Tutaj odnajdziemy z Węgrami wiele wspólnej historii. W roku 1440 Władysław III został wybrany przez sejm węgierski na króla Węgier. Wybór ten podyktowany był względamiy strategicznymi. W obliczu najazdów Tureckich, Węgry liczyła na pomoc Polski w obronie przed pochodem islamskiej Turcji. Władysław koronowany został na króla Węgier 17 lipca 1440 roku w katedrze w Białogrodzie Królewskim. Biorąc udział w bitwie z Turcją poległ on w bitwie pod Warną.
Z postacią Władysława Warneńczyka związana jest również bardzo ciekawa historia, według której Krzysztof Kolumb był synem Władysława III Warneńczyka, który miałby przeżyć bitwę pod Warną i osiąść na Maderze. Informacje o polskich korzeniach Kolumba opublikował Manuel da Silva Rosa, w swojej książce Kolumb. Historia nieznana. Autor zwrócił się nawet z prośbą do katedry na Wawelu o możliwość zbadania szczątków ojca króla Warneńczyka, Władysława Jagiełły w celu zbadania ewentualnego pokrewieństwa Kolumba z Jagiellonami.
Potęga Węgier załamała się jednak w 1526 roku, a przyczyniła się do tego klęska w bitwie z Imperium Osmańskim, pod wodzą Sulejmana Wspaniałego pod Mohaczem, rozpoczynający niemal 150 letni okres wojen z Turkami. Państwo Węgierskie uległo rozpadowi na trzy części. Część należącą do rodu Habsburgów na północy, Księstwo Siedmiogrodu oraz terytoria zależne od Turcji.
Mapa Węgier 1914
By Mariusz Paździora – Praca własna, CC BY 3.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=3832744
Kiedy klęska Turcji została przypieczętowana bitwą pod Wiedniem (1683 r) i przegraną w bitwie pod Zentą (1697 r) zawarty został pokój w Karłowicach. Na jego mocy niemal cała powierzchnia Węgier trafiła pod władzę Habsburgów, przeciwko którym odbywały się liczne powstania. Pierwsze z nich wybuchło w 1705 i trwało osiem lat. Powstania te jednakże upadły i choć zwarto korzystne dla powstańców porozumienia nie zostały one nigdy dotrzymane.
W roku 1804 Węgry weszły jako prowincja do nowo utworzonego Cesarstwa Austrii, na czele którego stanął Franciszek I. W wyniku słabości wewnętrznej i klęski w wojnie z Prusami (1866) Austria zmuszona została do nadania drugiemu pod względem znaczenia narodowi monarchii – Węgrom – statusu współgospodarza i w 1867 powstały Austro-Węgry. Węgry otrzymały oddzielny sejm oraz rząd, choć królem Węgier został koronowany 6 czerwca 1867 roku Franciszek Józef. Koronacja odbyła się w kościele św. Macieja. To czasy rozkwitu i rozwoju Węgier.
Po przegranej przez Austro-Węgry I wojnie światowej 25 października 1918 roku powołano Węgierską Republikę Rad, która przetrwała przez 133 dni i została obalona w wyniku inwazji wojsk rumuńskich i czechosłowackich. W 1920 nastąpiło podpisanie traktatu w Trianon, na mocy którego Węgry utraciły dostęp do morza oraz niemal dwie trzecie ludności. Poza granicami Węgier znalazło się 3,5 milionów Węgrów (co stanowiło ⅓ tego narodu). Co więcej Węgry uznane za pozostałość Austro-Węgier i stronę wojującą w I wojnie światowej zostały obarczone na kolejne 33 lata płatnością reparacji wojennych.
W wyniku kryzysu gospodarczego i rewizjonistycznej propagandy, nastąpiło zbliżenie z III Rzeszą, przystąpienie do Paktu Trzech i od czerwca 1941 udział w II wojnie światowej po stronie Państw Osi. Chociaż Węgry formalnie były sojusznikami Niemiec podczas II wojny światowej to zachowały one neutralność wobec niemieckiej agresji oraz przyjęły uchodźców z Polski. Budapeszt stał się główną siedzibą dla polskich placówek konspiracyjnych, a stacjonujące pod Warszawą węgierskie wojska pomagały polskiej ludności podczas Powstania Warszawskiego.
“…Do zagrody wjechał niemiecki samochód pancerny, a zanim wpadli uzbrojeni po zęby esesmani. Wtedy żołnierze węgierscy wyszli z kwater i oddzielili kordonem polskich jeńców. Niektórzy profilaktycznie zabrali ze sobą karabiny. Niemcy bardzo gardłowali i żądali wydania im jeńców. Węgrzy odmawiali i twierdzili, że jeńcy – polscy partyzanci, należą do nich. Obie strony zaczęły się wzajemnie przekrzykiwać, o mało nie skacząc sobie do gardeł. Ale kiedy Węgrzy mocniej chwycili za broń i wycelowali w esesmanów lufy karabinów, Niemcy w końcu zrozumieli, iż nic tutaj nie wskórają. Rzucili jeszcze parę obelg w stronę swoich sprzymierzeńców znad Balatonu, zabrali się i odjechali – pisze o węgierskim “sojuszu” w czasie Powstania Warszawskiego Szymon Nowak …” fragment artykułu WP (całość tutaj).
Po wojnie Węgry znalazły się za Żelazną Kurtyną i stały się krajem zależnym od Związku Radzieckiego. W 1990 przeprowadzono demokratyczne wybory. W 1999 Węgry przystąpiły do NATO, a w 2004 do Unii Europejskiej.
Źródło: Wikimedia: https://commons.wikimedia.org/wiki/Atlas_of_Hungary
Dania Węgierskie
Kuchnia węgierska kojarzy nam się głównie z gulaszem, poniekąd słusznie. Gulasz na Węgrzech nieco różni się od tego znanego w Polsce. Gulyásleves – to nic innego jak zupa z kawałkami wołowego mięsa, papryki. Zupa ta jest gęsta i pikantna. Na jej bazie robi się Pörkölt czy też właśnie gulyás. Aby powstało to danie do naszej bazy musimy dodać pomidory, paprykę i nieco wody. Niektóre regiony słynące z dobrego czerwonego wina jak Eger, nieomieszkają dodać go również do gulaszu!
Gulasz – może i niezbyt wykwintny ale smakował wyśmienicie!
Kolejnym flagowym węgierskim przysmakiem jest Langosz, czyli placek drożdżowy wypieczony z pszennej mąki z dodatkiem gotowanych tłuczonych ziemniaków, smażony na głębokim oleju. Podawany ze śmienatą lub masłem czosnkowym
Suszone papryki – półwysep Tihany
Szentendre – kram ze słodkościami
Nie możemy tutaj zapomnieć o Halászlé czyli o pikantnej zupie rybnej z papryką i cebulą gotowaną na wolnym ogniu w kociołku przez conajmniej 3 godziny.
Jak Węgry to i papryka, znajdziemy jej tutaj pod dostatkiem od pikantnej, palącej ogniem, przez słodką, kiszoną czy też nadziewaną. Nie zapominajmy również o wyrobach mięsnych i słynnej kiełbasie z Mangalicy. Jak wygląda ta ciekawa świnka sprawdźcie sami!
Oczywiście na naszym stole nie powinno zabraknąć deserów, marcepany, kasztany – nie zapomnijcie spróbować puree z kasztanów zwanego Gesztenyepüré, rolady winnie i….tepertő zwane również töpörtyű. Ten ciekawy deser przyrządzany jest z wysmażonej słoniny, choć nie wiedząc o tym bardziej kojarzyć się będzie z ciastem francuskim!
Wina
Chyba najbardziej znane wino węgierskie to Tokaj, produkowany w regionie zwanym …Tokaj, położonym w północno-wschodniej części kraju. Z tokajem więże się ciekawa anegdota. Otóż w czasach najazdów turekich, chłopi aby odeprzeć atak wroga wcielani byli do armi. Tym samym zbiory wina zostały wstrzymane. Winogrona leżały sobie spokojnie na słońcu susząc się powoli nabierały aromatu. Kiedy pod koniec października do swoich domostw wrócili wojacy, nie mając innej już wyjścia zebrali wysuszone owoce i spróbowali zrobić z nich wino. Nie spodziewali się, że tak narodzi się jedno z najsłynniejszych win świata.
Kolejnym winem jest czerwony Bikavér – czyli Bycza Krew. Nie są one może aż tak ciekawe jak wina z południa Europy ale warte są spróbowania. Natomiast w najbardziej na południe wysuniętym regionie Węgier – Villány, produkowane są czerwone wina różnych odmiany Bordeaux.
Płatności na Węgrzech
W obecnych czasach płatność za granicą możemy łatwo realizować używając kart płatniczych. Oczywiście w znakomitej większości przypadków wiąże się to z naliczeniem dodatkowych opłat bankowych. Jak to mniej więcej działa? Otóż w zależności od rodzaju karty, płacąc za granicą (poza UE i USA), waluta danego kraju zostanie przeliczona na euro lub dolar ( w zależności od karty) a następnie na złotówki. Ponadto do naszej płatności zostanie doliczona marża banku. Nie są to wielkie kwoty, ale przy płatności na poziomie kilku tysięcy złotych, które wydamy podczas wakacji, na noclegi, paliwo, jedzenie, może uzbierać się z tego całkiem spora sumka.
Jak uniknąć dodatkowych kosztów, ano możemy wybrać się do kantoru i zakupić tam gotówkę obowiązującą w danym kraju. W tym wypadku zapłacimy uda nam się nieco oszczędzić ale będziemy musieli podróżować z gotówką. Czy jest jakiś sposób aby zapłacić jeszcze mniej i używać płatności elektronicznych?
Na szczęście jest! Z pomocą przychodzi nam Revolut. Dzięki karcie revolut, możemy w dowolnym momencie, za pomocą aplikacji w telefonie zasilić nasze konto i przeliczyć ją po kursie międzybankowym na walutę kraju do jakiego się udajemy. W przypadku Węgier, uruchamiamy na karcie konto w forintach. Po wymianie złotówek na forinty, płacimy naszą kartą (visa), w każdym sklepie. Co ciekawe przelicznik międzybankowy jest znacznie lepszy niż ten w kantorze! To nie wszystko, jeżeli potrzebować będziemy gotówki, możemy ją wyciągnąć z bankomatu bez prowizji do równowartości 800zł dziennie, w przypadku karty standard. Karta standard możecie nabyć klikając poniższy baner. Karta ta jest całkowicie darmowa.
Jeżeli szukacie czegoś więcej, z pomocą przyjdzie wam Revolut Metal. Ta prestiżowa karta, daje nam możliwość wyciągnięcia z bankomatu równowartości 2400zł dziennie, oprócz tego płacąc kartą otrzymujecie do 0,1% zwrotu w Europie i 1,0% poza Europą za płatności kartą w dowolnej z obsługiwanych walut, w tym bitcoin, litecoin i ether!
Karta ta daje nam również możliwość darmowego wstępu i skorzystania oferty ponad 1000 salonikach lotniskowych na całym świecie. Wystarczy zarezerwować kartę wstępu, podać kod QR i się rozgościć!
Karty Revolut dają nam również dostęp do ubezpieczenia zagranicznego, które może być uruchomione automatycznie przy zmianie lokalizacji na jakikolwiek kraj poza Polską.
